COVID-19 және электр энергиясына қойылатын Қазақстандық талаптар
COVID-19 және электр энергиясына қойылатын Қазақстандық талаптар
ЖМСМ Қауымдастырылған профессоры Питер Хауи және ЖМСМ PhD студенті Дәулет Ахметов
Дәулет Ахметов пен Питер Хауи Энергетикалық экономиканың Халықаралық қауымдастығының «Энергетикалық форумында» «COVID-19 және электр энергетикасының жауабы: Қазақстан мысалы» мақаласын жариялады. Мақалада Қазақстанның энергетикалық секторының COVID-19 пандемиясына ден қоюы талқыланады.
«Энергетикалық форум» – Энергетикалық экономиканың Халықаралық қауымдастығының тоқсан сайынғы ақпараттық бюллетені, онда COVID-19, энергияның жаңартылатын көздері, Қытайдағы, Үндістандағы, Ресейдегі континенттік энергетика мәселелері, электр энергетикасы, табиғи газ және ядролық мәселелер талқыланады.
Барлық салалардағы сияқты, COVID-19 пандемиясы барлық елдердегі энергетикаға әсер етеді. Қысқа мерзімді COVID-19 пандемиясының жанама әсерлері электр қуатын өшіру туралы хабарламалар болмаған кезде аз әсер етті, бірақ экономикалық белсенділіктің тез құлдырауына байланысты сектор сұраныстың жағымсыз әсерін сезінді. Бұдан басқа, коронавирус пандемиясы әлемдік энергетиканың дамуына ұзақ мерзімді әсер етуі мүмкін, мысалы, энергетикадағы үкіметтің рөлі, энергетикалық қауіпсіздік, климаттың өзгеруі және энергияны үнемдеу сияқты дәстүрлі ұғымдарды қайта бағалау. Халықаралық энергетикалық қауымдастықтың Энергетикалық форумында жарияланған «Коронавирус және электр энергетикасының жауабы: Қазақстан мысалы» мақаласында Назарбаев Университеті Жоғары мемлекеттік саясат мектебінен Дәулет Ахметов пен Питер Хауи қазақстандық энергетиканың COVID-19 пандемиясына ден қоюын зерттейді.
Авторлар жаһандық сын-қатерлер жағдайларында жұмыс істейтін энергетика туралы ақпарат ұсынады. Сондай-ақ олар COVID-19 пандемиясының елдің энергетикалық секторына қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді әсер ететініне баса назар аударады. Қазақстан электр энергетикасының коронавирустың өршуіне ден қоюының қысқа мерзімді сипаттамаларының бірі энергетикалық инфрақұрылымның екі маңызды басымдығын бір уақытта шешу қажеттілігі болып табылады: 1) өз қызметкерлерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету; және 2) барлық тұтынушыларды энергиямен жабдықтау сенімділігін қамтамасыз ету. Заманауи электронды басқару және пайдалану жүйелері энергетика саласында физикалық қатысу деңгейін төмендетуі мүмкін болған кезде, кеңестік кезеңдегі көмір өндірісі басым болған Қазақстандағы қазіргі технологиялар цифрландырудың төмен деңгейінде тұр, бұл энергетика секторындағы жұмысшылардың көпшілігінің қашықтан жұмыс істеуіне кедергі келтіреді.
Осылайша, жұмыс күшінің вирус жұқтыруына байланысты электр қуатының берілмеуі тұрақты электрмен жабдықтауға қауіп төндіреді және COVID-19 пандемиясы уақытында кез-келген жолдармен одан аулақ болған дұрыс. Сондай-ақ, авторлар коронавирус көтерген сыни мәселе – электр энергиясын саясаткерлердің де, қоғамның да «қоғамдық қажеттілік» деп тануы болып табылатынын атап көрсетеді. Коронавирус пандемиясы әлем тұрғындарының шамамен жартысына жуығының ана не мына бір сәтте бұғатталуына әкелді. Тұрғындардың көпшілігінің өзін-өзі оқшаулауы мен әлеуметтік тәртіптің үйлесімділігіне электр энергетикасы тұрақты электрмен жабдықтауды қамтамасыз еткен жағдайда ғана қол жеткізуге болады. Қазақстанда қоғамдық денсаулық сақтаудың коронавирустың өршуі кезінде жедел коммуникацияларды, ойын-сауық пен адамдардың әлеуметтік өзара әрекеттесуін қамтитын COVID-19 пандемиясымен күресі тұрақты және сенімді электрмен жабдықтауға негізделген цифрлық инфрақұрылымға тәуелді болады.
Қазақстанның электр энергетикасы үшін COVID-19 пандемиясының ұзақ мерзімді салдары халықтың денсаулығына коронавирустың таралуын бақылау қабілеті туралы болжамдарға, экономикалық белсенділікті ынталандыру жөніндегі үкіметтің шараларына, карантин шараларын мемлекеттік қолдау мен ғаламдық экономикалық ден қоюға байланысты болады. Төтенше жағдай кезінде электрмен жабдықтаудың өсіп келе жатқан маңыздылығы, мысалы, коронавирустың өршуі және қоғам мен үкіметтің электр энергиясын «қоғамдық қажеттілік» деп тануы Қазақстандағы электр энергетикасы секторын жекешелендіру жоспарының кідірістеріне әкелуі мүмкін. Нәтижесінде, Қазақстанның электр энергетикалық секторы бағаны қатаң мемлекеттік реттеу аясында қалуы мүмкін, немесе үкіметтің бағаны бақылаудағы және энергия жеткізушісінің ток көзінен ажыратуды бақылаудағы рөлі жоғарылай түсуі мүмкін.
Қазақстанның энергетикасы COVID-19-дан кейін әлемнің жаңа талаптарына сай болу үшін жылдам өзгеруге дайын болуы керек.
Мақалаға сілтеме: https://www.researchgate.net/publication/341700081_COVID-19_and_the_Power_Industry_Response_the_Case_of_Kazakhstan